próby i karaty

PRÓBA
Srebro i Złoto w czystej postaci są metalami bardzo miękkim (2,5 - 3 wg twardości skali Mohsa). Dlatego, w celu zwiększenia odporności złotej czy srebrnej biżuterii na czynniki mechaniczne (odkształcania, wygięcia, obtłuczenia) oraz w zależności od rodzaju, przeznaczenia i funkcjonalności pracy, do wyrobu biżuterii stosuje się stopy czystych metali. Zawartość czystego metalu w stopie określa się w Europie mianem „próby". Próba określa zatem zawartość czystego metalu szlachetnego w stopie, czyli jest stosunkiem masy czystego Srebra lub Złota zawartego w danym stopie do całkowitej masy tego stopu. Stosunek procentowy wyrażany jest w częściach tysięcznych. Przykładowo, próba Srebra 925 informuje nas, iż dany wyrób zawiera 92,5% czystego Srebra oraz 7,5% innych metali (głównie Miedzi), decydujących o całkowitej twardości biżuterii. Im niższy numer próby, tym twardszy będzie metal, z którego wykonana została biżuteria.

W Polsce stosuje się następujące próby dla wyrobów biżuteryjnych:

1. Złoto: 960 (1. Próba), 750 (2. Próba), 585 (3. Próba), 500 (4. Próba), 375 (5. Próba), 333 (6. Próba).
2. Srebro: 925 (1. Próba), 875 (2. Próba), 830 (3. Próba), 800 (4. Próba) 
3. Platyna: 950

Niektóre elementy prac biżuteryjnych PASIÓN, niewymagające twardości (zawieszki, elementy ozdobne) wykonane zostały z czystego srebra 999 - tzw. FINE SILVER, który zawiera 99,9% czystego Srebra.

CECHOWANIE I IMIENNIK
W Polsce wyroby ze Srebra o masie poniżej 5 gram oraz wyroby ze Złota i Platyny poniżej 1 grama - nie podlegają obowiązkowi wybijania na nich prób, czyli tzw. cechowania. Cecha probiercza jest znakiem urzędowym, potwierdzającym wykonanie przez Urząd Probierczy badań określających rodzaj i zawartość metalu szlachetnego w wyrobie. Obowiązkowej certyfikacji podlega surowiec wykorzystywany do produkcji, a każdy wyrób z metali szlachetnych wprowadzany do obrotu i ważący więcej niż 5 gram powinien być ocechowany. Nie czyni się tego na biżuterii lub elementach srebrnych ważących mniej niż 5 gram ze względu na koszty produkcji, utrudnione wybicie próby, a także ewentualne obniżenie estetyki pracy artystycznej. W zależności od kraju, z jakiego pochodzi biżuteria, może ona mieć różne oznaczenia, np. cechę wybitą w urzędzie probierczym, liczbowe oznaczenie próby wybite przez wytwórcę oraz tzw. imiennik - znak artysty czy wytwórcy, umożliwiający jego identyfikację, określany mianem "responsibility mark". 

KARATY W ZŁOCIE
Zawartość czystego Złota w stopach metali wyrażana jest w Karatach (ct). „Karat" jest zatem miarą zawartości i jednocześnie miarą czystości Złota w stopie powszechnie stosowaną. Czyste Złoto, zawierające 100% pierwiastka Ag umownie oznaczone zostało jako 24-karatowe. Oznacza to, że 1 Karat jest równoważny 1/24 części czystego Złota.

Złoto w % - System europejski (Próby) - System karatowy:

100% - 999 - 24 ct
95,83% - 958 - 23 ct
91,6% - 916 - 22 ct
87,6% - 875 - 21 ct
75,0% - 750 - 18 ct
58,5% - 585 - 14 ct
50% - 500 - 12 ct
37,5% - 375 - 9 ct 

KARATY W KAMIENIU
Karat (ct) jest także jednostką masy kamieni szlachetnych oraz pereł używaną w jubilerstwie. Jego nazwa pochodzi od nasion drzewa chlebowego - karoby (fr. „carat" oraz gr. „keration"), którymi dawniej, na Bliskim Wschodzie ważono kamienie. Nasiono ważyło około 200 mg czyli 0,2 g, stąd od początku XX wieku przyjęło się na świecie, iż 1 karat = 0,2 g. Przykładowo, 1 karat to waga Diamentu o szlifie brylantowym i średnicy 6,5 mm. Wartość kamienia szlachetnego jest obliczana na podstawie rzeczywistej masy danego kamienia wyrażonej w karatach, przy czym cena za karat wzrasta wraz ze wzrostem wielkości kamienia. Zatem 2-karatowy kamień może być nawet 4-krotnie droższy od 1-karatowego. I oczywiście, ze względu na indywidualną gęstość kamieni, przykładowo wielkość 1-karatowego Rubinu jest inna niż wielkość 1-karatowego Ametystu.